Wędrówka szlakiem to wspaniałe doznania estetyczne. Mnóstwo osobliwości historycznych i przyrodniczych. Przepiękne widoki na Wzgórza Ścinawskie, Góry Stołowe, Orlickie, Rów Ścinawski. Ciekawe obiekty związane z bogatą historią miasta.
Czas przejścia: ok. 5 godz.
Możliwość podziału na 2 niezależne części, z tym samym punktem wyjściowym
Część 1.
1,5 godziny
Punkt na trasie ul. Kolejowa - stacja PKP - przez miasto przebiega linia kolejowa Kłodzko – Wałbrzych, obecnie jedna z najpiękniejszych w Polsce. Powstała w latach 1879-1880, a przebudowana do dwutorowej w latach 1903-12. Pierwotnie miała to być część Śląskiej Kolei Górskiej, będącej elementem połączenia Berlina z Wiedniem. Służyła nie tylko połączeniom pasażerskim, ale też do wywożenia węgla z noworudzkich kopalń. Linia przechodzi przez 3 dwukomorowe tunele, 8 bardzo wysokich wiaduktów oraz 2 mosty o konstrukcji stalowej. Z wiaduktów można oglądać piękne krajobrazy. Budynek stacji rozbudowano prawdopodobnie w 1903 r. w stylu neoklasycystycznym łączonym ze stylem arkadowym.
Punkt na trasie ul. Kolejowa 22 - narożny budynek ślusarza, na którym wisi klucz. Klucz ma symbolizować wejście do miasta. Budynek zbudowany w końcu XIX wieku, kryty dachem dwuspadowym ceramicznym, w którym zachowana jest oryginalna stolarka drzwiowa i częściowo okienna.
Punkt na trasie ul. Armii Krajowej 15 - dawna fabryka mebli, pierwotnie żaluzji (obecnie budynek AGROREG S.A.) – fabryka założona w 1891 r. przez Carla Klembta i Ernsta Geyera. Po II wojnie światowej mieściła się w nim Dolnośląska Fabryka Mebli, a po jej upadku znalazła w nim miejsce firma drukarska oraz powstała lokalna Agencja Rozwoju Regionalnego "AGROREG S.A".
Punkt na trasie ul. Strzelecka 2a - Miejski Ośrodek Kultury zbudowany w latach 1967-1970. Obiekt powstał przy pomocy finansowej Kopalni Węgla Kamiennego "Nowa Ruda". Wewnątrz są: sala kinowa, restauracja, przestronne hole, w których organizowane są wystawy, sala baletowa, pomieszczenia do zajęć dla dzieci i młodzieży, restauracja, jak również piękna sala miedziana do celów konferencyjnych. W obiekcie swoją siedzibę ma Zespół Pieśni i Tańca Nowa Ruda, który powstał w 1971 r.
Punkt na trasie ul. Strzelecka 2a - popiersie Franza Eckerta - twórca hymnu Japonii urodził się 5 kwietnia 1852 r. w Nowej Rudzie (wówczas Neurode) w rodzinie urzędnika sądowego. Tu zamieszkiwał w domu przy ulicy Kirchenstrasse 115/116 (obecnie ul. Kościelna). W 1880 r. japońskie ministerstwo marynarki wojennej zleciło Eckertowi skomponowanie hymnu narodowego. Muzyk wybrał melodię japońską napisaną przez Hayashiego Hiromoriego na tradycyjne instrumenty japońskie, którą zaaranżował i rozbudował brzmieniowo do gry na instrumentach europejskich. Franz Eckert zmarł w wyniku choroby nowotworowej 8 sierpnia 1916 r. w Seulu i tam został pochowany na cmentarzu dla obcokrajowców.
Punkt na trasie ul. Strzelecka 2a - aleja gwiazd - w Nowej Rudzie co rocznie odbywa się Międzynarodowy Festiwal Filmowy. Festiwal promuje kino amatorskie i niezależne, a także ważniejsze produkcje kina polskiego i światowego. Gośćmi festiwalu są znane postacie świata filmowego, które na pamiątkę zostawiają odciski dłoni umieszczane w alei gwiazd.
Punkt na trasie ul. Sybiraków przed Miejskim Ośrodkiem Kultury - obeliski trudu górniczego i Sybiraków
Punkt na trasie ul. Łużycka - budynek nr 2 z płaskorzeźbą św. Mikołaja – Willa dr. med. Franckego, zbudowana w 1928 r. w stylu modernizmu łączonego z neoklasycyzmem. Jej ozdobą jest płaskorzeźba św. Mikołaja wykonana przez noworudzianina Augusta Wittiga.
Punkt na trasie ul. Łużycka - narożny budynek z XIX w. - punkt widokowy.
Punkt na trasie ul. Łużycka - piaskowcowa figura Panny Marii - piaskowcowa figura Madonny z Dzieciątkiem wykonana w 1833 r., ufundowana przez Hedwige Harder. Trzykrotnie przechodziła renowację w roku 1894, 1906, 2011.
Punkt na trasie wyjście z ogrodów działkowych w kierunku kapliczek dżumowych - kamienny krzyż początek ścieżki pątniczej wiodącej na szczyt Góry Anny.
Punkt na trasie kapliczki dżumowe – 3 kapliczki prawdopodobnie zbudowane pod koniec XVIII wieku, jako votum z powodu epidemii dżumy. Wg innych źródeł były przystankami procesji prowadzonej na szczyt Góry Anny.
Punkt na trasie Góra Anny - schronisko wzniesione w 1882 r. w formie pawilonu w stylu budownictwa letniskowego, prawdopodobnie przebudowane w 1903 r. Częściowo murowane, częściowo drewniane i częściowo o konstrukcji szkieletowej. Obecnie w rękach prywatnych. W trakcie renowacji.
Punkt na trasie Góra Anny - Kościół pw. św. Anny - wraz z pustelnią wzniesiony w 1644 r., jednonawowy, w stylu barokowym, przez fundację właściciela dóbr noworudzkich Bernharda II von Stillfrieda w miejscu wcześniejszej drewnianej kaplicy z 1515 r. Jeden z pierwszych barokowych kościołów górskich fundowanych przez szlachtę i arystokrację Ziemi Kłodzkiej. Znajduje się w nim drewniana, gotycka figurka św. Anny Samotrzeciej z 1495 r. W barokowym ołtarzu głównym obraz przedstawiający św. Annę uczącą Maryję i św. Joachima. Wokół kościoła i pustelni piaskowcowy mur wykonany przed 1810 r. oraz kamienny krzyż.
Punkt na trasie Góra Anny - ośrodek konny Overo – prywatny ośrodek jeździecki, obok którego przebiega Sudecki Szlak Konny.
Punkt na trasie Góra Anny - wieża widokowa z roztaczającą się z niej panoramą - Góra Anny uważana jest za jeden z lepszych punktów widokowych. Doceniano to już w II poł. XIX w. Zgodnie z przekazami w 1882 r. wzniesiono tutaj pawilon, a przy nim drewnianą platformę o wysokości 5 m., z której był widok na okolice. W 1906 r. pomost ten z konieczności pomniejszono. Wtedy pojawił się pomysł budowy murowanej wieży widokowej. Staraniem Carla Ferche, ówczesnego przewodniczącego noworudzkiej sekcji Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego, w 1911 r. zbudowano i oddano do użytku wysoką na 14 m wieżę z czerwonego piaskowca, na planie czworokąta. Do niedawna na wieży były zamontowane anteny i przekaźniki. Obecnie jest remontowana. Po przywróceniu jej pierwotnej funkcji będzie dostępna dla turystów.
Część 2.
3,5 godziny
Punkt na trasie ul. Kolejowa - stacja PKP - przez miasto przebiega linia kolejowa Kłodzko – Wałbrzych, obecnie jedna z najpiękniejszych w Polsce. Powstała w latach 1879-1880, a przebudowana do dwutorowej w latach 1903-12. Pierwotnie miała to być część Śląskiej Kolei Górskiej, będącej elementem połączenia Berlina z Wiedniem. Służyła nie tylko połączeniom pasażerskim, ale też do wywożenia węgla z noworudzkich kopalń. Linia przechodzi przez 3 dwukomorowe tunele, 8 bardzo wysokich wiaduktów oraz 2 mosty o konstrukcji stalowej. Z wiaduktów można oglądać piękne krajobrazy. Budynek stacji rozbudowano prawdopodobnie w 1903 r. w stylu neoklasycystycznym łączonym ze stylem arkadowym.
Punkt na trasie ul. Kościelna 30 - Dwór wzniesiony w 1598 r. przez Bernharda von Stillfrieda z charakterystycznym portalem wykonanym przez włoskiego kamieniarza, o czym świadczą liczne motywy zdobnicze. W czasie wojny 30-letniej oraz w drugiej poł. XVIII w. dwór pełnił okresowo siedzibę właścicieli dóbr noworudzkich. W latach 1796-1816 w jednej z sal odprawiane były nabożeństwa dla wspólnoty ewangelickiej. Następnie został odkupiony od rodziny von Magnis, kolejnych właścicieli, przez rodzinę Tschischwitzów, w których posiadaniu znajdował się do lat 30. XIX w. Następnym właścicielem był Alfred von Aulock z Poliwody. W 1823 r. dwór spłonął, po czym został odbudowany jeszcze w pierwszej poł. XIX w. Przebudowany w latach 1850-1860, kiedy dobudowano wieżę w stylu nawiązującym do neoklasycyzmu i tudorowskiego neogotyku. Do roku 1930 pełnił funkcję siedziby szlacheckiej, później użytkowany był jako rządcówka. Piwnice dworu od XVI w. były przeznaczone na magazyn wina. Dwór po 1945 r., był budynkiem użyteczności publicznej, a obecnie jest własnością prywatną.
Punkt na trasie ul. Fredry 22 - Budynek powstały w końcu XIX w. jako gościniec po czterema lwami. 3 - kondygnacyjny, murowany, licowany cegłą; bryła urozmaicona bogatym plastycznym, eklektycznym, ceglanym detalem o formach neoromańskich. Widoczne wyraźne podziały ramowe, nadwieszone wieżyczkowe sterczyny narożne z rzeźbami lwów.
Punkt na trasie ul. Fredry 17 - dawny budynek teatru, kina, obecnie dom handlowy – budynek wzniesiono około XIX w. W latach 1945-1989 mieściło się w nim kino, po którego likwidacji prowadzono tam działalność produkcyjną, usługową i handlową.
Punkt na trasie ul. Fredry 15 – budynek mieszkalno-usługowy - dawny młyn – budynek wymieniany już w dokumencie z 1352 r. jako młyn należący wówczas do wsi Włodowice. Był to młyn dominialny, który przed 1807 r. został sprzedany i zmienił swoje przeznaczenie. W czasie przebudowy w końcu XIX w. podwyższony o 2 nadbudowane kondygnacje.
Punkt na trasie ul. Fredry 6 - budynek prawdopodobnie powstał w miejscu dawnej ujeżdżalni konnej w latach 1800-1807. Później były tam 2 gospody. Warte uwagi są sklepienia, dwa późno barkowe portale z datami 1800 i 1807 oraz inicjałem O (noworudzka rodzina Opitzów). W okresie przedwojennym znajdowała się tam gospoda "Pod Gwiazdą", po 1945 r. piwiarnia "Pod Beczką".
Punkt na trasie figura św. Jana Nepomucena z 1706 r. - najstarsza rzeźba świętego w Nowej Rudzie, patrona tonących i spowiedników. Skrzyżowanie ul. Podjazdowej, Cmentarnej i Fredry.
Punkt na trasie ul. Fredry 1 dawny dom handlowy Wolfa (ze sfinksem nazywanym syrenką noworudzką oraz płaskorzeźbą, przedstawiająca historię transportu, wykonaną z ceramiki bolesławieckiej). Budynek powstały w końcu XVI w. W XVIII w. należał do jednego z bogatszych noworudzkich sukienników Antona Michaela Wolfa prowadzącego interesy handlowe z kupcami zamorskimi, o czym może świadczyć znajdujący się na narożniku budynku sfinks z uskrzydloną głową nazywany również noworudzką syrenką. W 1920 r. otrzymał nową dekorację fasady wykonaną z ceramicznych plakiet z ceramiki bolesławieckiej przedstawiającą środki transportu z lat 30-tych XIX w. oraz początku XX w.
Punkt na trasie narożny budynek u zejścia się ul. Kościuszki z ul. Jeziorną - dawniej hotel i klub. Nagrywano tam film czeski "Ja Olga Hepnerova".
Punkt na trasie ul. Cmentarna 31 - kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - kościół drewniany istniał w tym miejscu pod koniec XV w. Obecną świątynię wzniesiono w latach ok. 1500 – 1502, jako kościół parafialny pw. św. Mikołaja, gdy przeniesiono tutaj siedzibę parafii z kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Nowe wezwanie kościół otrzymał przed 1693 r. Od 1693 r. zwany był także Kościołem Brackim z uwagi na istnienie erygowanego przy nim Bractwa NMP. Swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie, jaka miała miejsce w latach ok. 1700 – 1730. Przy kościele zachował się stary kamienny bruk, a nad jednym z bocznych wejść, obok kamiennego krzyża, znajduje się barokowa płaskorzeźba przedstawiająca wniebowzięcie NMP.
Punkt na trasie ul. Cmentarna – schody, brama wejściowa i cmentarz – kamienne schody prowadzą do bramy wejściowej, która mieści rzeźbę piety, jedną z dwóch w mieście. Dalej po lewej stronie od wejścia zachowała się tablica pamiątkowa upamiętniającą wojnę prusko – austriacką z polskimi nazwiskami. Na cmentarzu zachowały się kaplice z grobami zmarłych z rodzin Rose i Nave oraz kwatera z grobami górników noworudzkiej kopalni, którzy zginęli w katastrofie górniczej w 1941 r.
Punkt na trasie nitowany most pomiędzy placem Grunwaldzkim, a dawniejszym placem rybnym (zaplecze budynku przy ul. Cmentarnej 23) o nawierzchni drewnianej. Punkt widokowy.
Punkt na trasie ul. Cmentarna 23 - budynek dawnego młyna wodnego – na ścianie budynku znajdują się 2 kartusze herbowe z literami LG (Ludwik Goetzen) i czeskimi lwami z datą 1758. Po wojnie w budynku tym była fabryka zabawek, a teraz jest siedziba Noworudzkiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego.
Punkt na trasie ul. Loretańska - boczne wejście na cmentarz - kolumna maryjna z 1713 r. pomiędzy dwoma lipami. Rzeźba w stylu barokowym przedstawia Maryję z Dzieciątkiem. Jedna z dwóch kolumnowych figur maryjnych w mieście (druga na pl. Matejki).
Punkt na trasie ul. Cmentarna - Kaplica Loretańska – jedyna zachowana na Ziemi Kłodzkiej. Konsekrowana w 1768 r. Pierwszy remont obiektu miał miejsce w 1884 r., ostatni do II wojny światowej w 1918 r. Po wojnie kaplicę wyremontowano staraniem Fundacji Odnowy Ziemi Noworudzkiej przy współpracy samorządu miasta. Przed noworudzką kaplicą loretańską w latach 1773 – 1841 powstał zespół rzeźb: Chrystus na Krzyżu, Matka Boska, św. Józef, a poniżej modlący się Jezus w Ogrójcu i 3 rzeźby śpiących apostołów, prowadzą do niej monumentalne schody.
Punkt na trasie ul. Cmentarna 53 – w oddali kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – historycznie pierwsza świątynia w Nowej Rudzie, związana z pierwszą wzmianką o Nowej Rudzie wymieniającą jej proboszcza Reynharda w 1337 r. Zlokalizowany jest w najstarszej części miasta. Wg legendy powódź przyniosła w to miejsce drewniany krzyż. Uznano to za znak boży i postawiono na pamiątkę tego zdarzenia drewnianą świątynię. Wokół pobudowano domostwa i tak powstała osada zwana Neurode ("Nowe karczowisko"). Pierwszą drewnianą świątynię spalili husyci w 1428 r. Odbudowano ją również jako drewnianą. Kościół stracił na znaczeniu w 1502 r., gdy wybudowano murowany i lepiej usytuowany ówczesny kościół pw. św. Mikołaja (obecnie kościół Wniebowzięcia NMP). W 1726 r. na jego miejscu wzniesiono świątynię murowaną, w stylu barokowym. Jest to budowla jednonawowa, prostokątna, o salowym wnętrzu przechodzącym w węższe, trójbocznie zakończone prezbiterium, z wieżą od frontu i z romańskimi oknami. We wnętrzu główny ołtarz to jednocześnie XII i XIV stacja Drogi Krzyżowej. Nad tabernakulum znajduje się olbrzymi krucyfiks przedstawiający konanie Chrystusa, natomiast pod mensą ołtarzową przedstawione jest złożenie do grobu.
Punkt na trasie ul. Piłsudskiego 20 – Willa Konrad – wybudowana w 1889 r. dla jednego z właścicieli wydawnictwa Treutler, Conrad & Taube i fabryki sznurka w stylu neorenesansu, łączonego z gotyckimi, cylindrycznymi basztami i wieżami. W podobnym stylu powstał przyległy do zameczku budynek gospodarczy.
Punkt na trasie ul. Stara Droga 31 - dwór Stillfriedów zwany dolnym zamkiem - powstał około 1600 r. w stylu renesansowym, o małej, zwartej bryle, murowany z kamienia, z dachem czterospadowym. Przebudowany w XVIII i XIX w. Pierwotnie otoczony zespołem parkowym i zachowanymi do dziś zabudowaniami gospodarczymi z XIX w.
Punkt na trasie ul. Jana Pawła II - Kościół św. Barbary - Duszpasterstwo w Drogosławiu powstało w 1907 r. za sprawą proboszcza Arnolda Wachsmanna, który rok później uzyskał pozwolenia na budowę kościoła, kamień węgielny wmurowano 19.05.1910 r., a kościół pw. św. Barbary, patronki górników, poświęcono 12.09.1911 r. Świątynię wybudowała wg. projektu architekta Schneidera firma B. Tautz z Nowej Rudy. Wystrój wnętrza tworzy polichromia wykonana w 1911 r. przez malarza Richtera z Kłodzka, witraże wykonane przez witrażystę Nierle z Wrocławia, kamieniarkę wg. projektu architekta Schneidera wykonali kamieniarze z Lądka. Wyposażenie kościoła, w większości z czasu budowy, to min. ołtarz główny noszący nazwę Altare Privilegiatum, figury pochodzące z lądeckich warsztatów rzemieślniczych, 31- głosowe organy zbudowane przez Józefa i Franciszka Luxów z Lądka w 1912 r., 3 dzwony wykonane w 1919 r.
Punkt na trasie ul. Zdrojowisko - budynki z początku XX wieku służące mieszkańcom obsługującym ośrodek sanatoryjny, a później letniskowy działający w latach 1836-1939
Punkt na trasie ul. Zdrojowisko - Most kolejowy na filarach z czerwonego piaskowca o konstrukcji kratownicowej. Długość mostu 148,4 metry. Wysokość toru jazdy nad doliną Jugowskiego Potoku 30 m. Most kształtem zbliżony do Czarnego Mostu w Nowej Rudzie - trzy kamienne filary z prześwitami i cztery kratownicowe przęsła z jazdą górą. Na przęsłach południowych od lat 80-tych XX w. zdemontowano jeden tor.
